Co to Brexit? Wyjaśniamy najważniejsze informacje

Brexit, czyli wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, to jeden z najbardziej znaczących i kontrowersyjnych procesów politycznych ostatnich lat. Rozpoczęty referendum w 2016 roku, zakończył się formalnym wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa z UE 31 stycznia 2020 roku. Skutki tego wydarzenia są szeroko odczuwalne, zarówno w aspekcie politycznym, gospodarczym, jak i społecznym.

Jak powstało pojęcie Brexit?

Pojęcie „Brexit” powstało z połączenia dwóch angielskich słów: „Britain” i „Exit”. Jego geneza sięga roku 2012, kiedy to po raz pierwszy użyto tego terminu w kontekście możliwego wyjścia Wielkiej Brytanii z UE. Proces ten zyskał na znaczeniu w 2013 roku, kiedy premier David Cameron zapowiedział referendum dotyczące członkostwa w Unii Europejskiej. Wynik referendum z 2016 roku, w którym 51,89% głosujących opowiedziało się za opuszczeniem UE, zapoczątkował formalny proces wyjścia.

Wynik referendum z 2016 roku zapoczątkował formalny proces wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, który zakończył się 31 stycznia 2020 roku.

Jakie były kluczowe daty w procesie Brexitu?

Historia Brexitu obfituje w ważne daty, które ukształtowały jego przebieg. 23 czerwca 2016 roku odbyło się referendum, w którym Brytyjczycy zagłosowali za opuszczeniem UE. Kolejnym kluczowym momentem było formalne rozpoczęcie procesu wyjścia 29 marca 2017 roku, kiedy Wielka Brytania uruchomiła artykuł 50 Traktatu Lizbońskiego. 31 stycznia 2020 roku Zjednoczone Królestwo oficjalnie opuściło Unię.

Okres przejściowy

Po formalnym wyjściu, do 31 grudnia 2020 roku trwał okres przejściowy, podczas którego Wielka Brytania i UE negocjowały warunki przyszłych relacji. W tym czasie Wielka Brytania była zobowiązana do przestrzegania unijnych regulacji, mimo że nie miała już prawa głosu w instytucjach unijnych.

Umowy i negocjacje

Podczas okresu przejściowego kluczowym celem było wypracowanie umowy o handlu i współpracy. 24 grudnia 2020 roku udało się osiągnąć porozumienie, które weszło w życie 1 stycznia 2021 roku. Umowa ta reguluje kwestie handlowe, transportowe i współpracę w wielu innych dziedzinach.

Jakie zmiany wprowadził Brexit?

Brexit wywołał szereg zmian, które dotknęły różne aspekty życia w Wielkiej Brytanii i Unii Europejskiej. Wprowadzenie nowego punktowego systemu imigracyjnego w Wielkiej Brytanii to jedna z najważniejszych zmian. System ten zastąpił swobodę przepływu osób i wymaga od nowych imigrantów spełnienia określonych kryteriów punktowych, aby uzyskać prawo do pracy i pobytu.

Zmiany w handlu

Brexit wpłynął również na zasady handlowe między Wielką Brytanią a UE. Umowa o handlu i współpracy zniosła cła i ograniczenia ilościowe na towary, jednak wprowadziła nowe procedury celne i przepisy dotyczące certyfikacji produktów. Firmy muszą teraz bardziej szczegółowo zapoznawać się z normami obowiązującymi na rynku brytyjskim.

Wpływ na edukację i pracę

Zmiany dotknęły również sektora edukacji i rynku pracy. Wielka Brytania przestała być członkiem programu Erasmus+, co wpłynęło na możliwości wymiany studenckiej. Zmieniły się także zasady zatrudnienia, a obywatele UE muszą teraz posiadać odpowiednie wizy, aby legalnie pracować na Wyspach.

Jakie są konsekwencje Brexitu dla Polaków?

Brexit ma istotny wpływ na Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii. Osoby, które zamieszkiwały tam przed końcem 2020 roku, mogły ubiegać się o status osoby osiedlonej w ramach EU Settlement Scheme. Proces ten pozwala zachować prawo do pobytu i pracy w Wielkiej Brytanii.

• Osoby z pięcioletnim pobytem mogą uzyskać settled status, co daje prawo do bezterminowego pobytu.
• Ci, którzy mieszkali krócej, mogą ubiegać się o pre-settled status, dający czasowe prawo pobytu.
• Przyznanie statusu wymaga złożenia odpowiednich dokumentów potwierdzających ciągłość pobytu, takich jak wyciągi bankowe czy umowy najmu.

Aspekty prawne i proceduralne

System EU Settlement Scheme jest zarządzany przez brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Home Office). Ambasady UE, w tym Polski, nie są zaangażowane w ten proces. Ważne jest, aby osoby, które jeszcze nie złożyły wniosku, skorzystały z pomocy prawnej, zwłaszcza jeśli ich termin minął, ale mają uzasadnione powody opóźnienia.

Jak Brexit wpływa na ubezpieczenia i ochronę zdrowotną?

Wielka Brytania opuściła UE, ale pozostaje stroną Systemu Zielonej Karty, co oznacza, że polisa OC wystarcza podczas podróży po Wielkiej Brytanii. Natomiast w zakresie opieki zdrowotnej, osoby z Europejską Kartą Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) nadal mogą korzystać z brytyjskich świadczeń zdrowotnych podczas tymczasowego pobytu.

Prawo do świadczeń zdrowotnych

Osoby objęte umową wyjścia lub umową o współpracy zachowują prawo do korzystania z opieki zdrowotnej na dotychczasowych zasadach. Warto jednak upewnić się, że mamy odpowiednie dokumenty, takie jak S1 czy S2, które potwierdzają nasze uprawnienia.

Jakie są długoterminowe skutki Brexitu?

Ostateczne skutki Brexitu będą widoczne w dłuższej perspektywie. Już teraz obserwujemy zmiany w wymianie handlowej, przepływie osób oraz w polityce imigracyjnej. Firmy muszą dostosować się do nowych warunków, a obywatele dostosować się do zmienionych zasad podróżowania i pracy.

Zmiany na rynku pracy

Nastąpiły również zmiany na brytyjskim rynku pracy, gdzie brakuje pracowników z UE. To z kolei wpływa na różne sektory gospodarki, w tym na branżę logistyczną i rolnictwo, które wcześniej w dużej mierze opierały się na pracownikach z krajów UE.

Wpływ na społeczeństwo

Brexit wpłynął także na społeczne nastroje w Wielkiej Brytanii, powodując wzrost niepewności i zmiany w podejściu do polityki zagranicznej. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do dalszych zmian w strukturze społeczeństwa i jego relacji z resztą Europy.

Co warto zapamietać?:

• Brexit rozpoczął się referendum 23 czerwca 2016 roku, gdzie 51,89% głosujących opowiedziało się za opuszczeniem UE.
• Formalne wyjście Wielkiej Brytanii z UE miało miejsce 31 stycznia 2020 roku, po uruchomieniu artykułu 50 Traktatu Lizbońskiego 29 marca 2017 roku.
• Okres przejściowy trwał do 31 grudnia 2020 roku, a umowa o handlu i współpracy weszła w życie 1 stycznia 2021 roku.
• Nowy punktowy system imigracyjny w Wielkiej Brytanii zastąpił swobodę przepływu osób, co wpłynęło na Polaków i innych obywateli UE.
• Brexit wpłynął na rynek pracy, handel oraz system ochrony zdrowia, wprowadzając nowe zasady i procedury dla obywateli UE.