Ile zarabia biegły sądowy w Polsce?

Zawód biegłego sądowego w Polsce, mimo swojej kluczowej roli w systemie wymiaru sprawiedliwości, często wiąże się z niezadowalającymi zarobkami w porównaniu do innych specjalistów na rynku. Wynagrodzenia biegłych sądowych są ściśle powiązane z tzw. kwotą bazową, która od wielu lat nie zmienia się znacząco, co wpływa na ich sytuację finansową.

Jakie są podstawowe stawki wynagrodzeń biegłych sądowych?

Stawki wynagrodzeń biegłych sądowych w Polsce są uzależnione od tzw. kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. W 2025 roku wynosi ona 1878,89 zł, co jest punktem odniesienia do obliczania wynagrodzeń biegłych. Wysokość stawki za godzinę pracy biegłego zależy od stopnia złożoności problemu, nakładu pracy i warunków opracowania opinii.

Podstawowe stawki godzinowe oscylują od 1,67% do 2,36% kwoty bazowej. Dla biegłych z tytułem magistra oznacza to zarobki od 29,88 zł do 42,23 zł za godzinę. Dla osób posiadających wyższe stopnie naukowe stawki są wyższe, na przykład:

• 3,33% dla doktorów – około 59,59 zł/h,
• 4,02% dla doktorów habilitowanych – około 71,93 zł/h,
• 5,13% dla profesorów – około 91,80 zł/h.

W przypadku szczególnie złożonych opinii stawka może być podwyższona nawet o 50%.

Jakie są procedury ustalania wynagrodzeń biegłych?

Procedura przyznawania wynagrodzeń biegłych sądowych jest dość złożona i może przybierać różne formy. Najczęściej stosowana jest klasyczna wersja, gdzie biegły składa wniosek z fakturą oraz kartą pracy, a sąd przyznaje wynagrodzenie w całości, części lub odrzuca je całkowicie. Proces ten może trwać od 3 do 9 miesięcy, a w skrajnych przypadkach nawet dłużej.

Inną opcją jest oznaczenie wynagrodzenia z góry przez sędziego przewodniczącego lub na podstawie kwoty wskazanej przez biegłego. Jednak w praktyce te metody są rzadko stosowane. W większości przypadków wynagrodzenia są ustalane zgodnie z klasyczną procedurą.

Podwyższenie stawek

Podwyższenie stawek biegłych nie zależy od stażu pracy, lecz od złożoności problemu będącego przedmiotem opinii. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2017 roku wykluczył możliwość uzależniania podwyższenia wynagrodzenia od doświadczenia zawodowego. Orzeczenie to formalnie dotyczyło spraw karnych, ale wpłynęło również na przepisy dotyczące spraw cywilnych.

Dlaczego wynagrodzenia biegłych sądowych są tak niskie?

Wynagrodzenia biegłych sądowych w Polsce od lat nie były dostosowywane do rosnących kosztów życia i inflacji. Kwota bazowa, stanowiąca podstawę obliczeń, wzrosła jedynie o około 1,2% w ciągu ostatnich 16 lat, co jest nieproporcjonalne do wzrostu przeciętnych wynagrodzeń w Polsce, które w tym samym okresie wzrosły o około 145%.

W efekcie, stawki godzinowe biegłych sądowych są zbliżone do minimalnych wynagrodzeń za pracę, co jest szczególnie problematyczne, zważywszy na wysokie wymagania dotyczące wiedzy i doświadczenia wymagane od biegłych. Dla porównania, minimalna stawka godzinowa w Polsce w 2024 roku wynosiła 27,70 zł, podczas gdy najniższa stawka dla biegłego z tytułem magistra wynosiła 22,90 zł.

Wyzwania związane z zawodem biegłego sądowego

Biegli sądowi często muszą mierzyć się z różnymi wyzwaniami. Niskie zarobki nie są jedynym problemem. Proces przyznawania wynagrodzeń jest czasochłonny i niejednokrotnie spotyka się z opóźnieniami. Dodatkowo, brak jasnych kryteriów dotyczących kwalifikacji na biegłego może prowadzić do sytuacji, w których na listę biegłych trafiają osoby bez odpowiednich kompetencji.

Brak kompetentnych biegłych sprawia, że sądy mają trudności w znalezieniu specjalistów do sporządzania opinii, co wpływa na wydłużenie postępowań sądowych. W wielu przypadkach biegli są obciążeni nadmiarem pracy, co również wpływa na jakość sporządzanych opinii.

Jakie są zalety pracy jako biegły sądowy?

Mimo wielu wyzwań, praca jako biegły sądowy oferuje także pewne korzyści. Przede wszystkim, biegli mają możliwość zdobycia cennego doświadczenia zawodowego i naukowego, co może być wartościowe w dalszej karierze. Ponadto, biegli mają szansę na pracę w różnorodnych sprawach, co może być interesujące i rozwijające.

Praca biegłego sądowego daje również możliwość wpływania na wymiar sprawiedliwości poprzez dostarczanie profesjonalnych ekspertyz, które mogą mieć kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Dla wielu specjalistów jest to również szansa na rozwój zawodowy i budowanie reputacji w środowisku prawniczym.

Dodatkowe źródła dochodów

Biegli sądowi mogą dodatkowo zwiększyć swoje dochody poprzez prowadzenie działalności uzupełniającej. Mogą to być szkolenia dla profesjonalistów, konsultacje na potrzeby kancelarii prawnych czy świadczenie usług terapeutycznych lub diagnostycznych. Takie dodatkowe działania mogą znacząco zwiększyć miesięczne zarobki biegłego.

Co warto zapamietać?:

• Wynagrodzenia biegłych sądowych w Polsce są uzależnione od kwoty bazowej, która w 2025 roku wynosi 1878,89 zł.
• Podstawowe stawki godzinowe dla biegłych z tytułem magistra wynoszą od 29,88 zł do 42,23 zł, a dla doktorów od 59,59 zł do 91,80 zł dla profesorów.
• Procedura ustalania wynagrodzeń jest czasochłonna, trwająca od 3 do 9 miesięcy, a podwyżki nie zależą od stażu, lecz od złożoności sprawy.
• W ciągu ostatnich 16 lat kwota bazowa wzrosła jedynie o 1,2%, co nie odpowiada wzrostowi przeciętnych wynagrodzeń w Polsce o 145% w tym samym okresie.
• Biegli sądowi mogą zwiększyć swoje dochody poprzez dodatkowe działalności, takie jak szkolenia czy konsultacje, co może poprawić ich sytuację finansową.